Nowe opłaty za jednorazowe kubki i opakowania

Od 1 stycznia 2024 r. sklepy, hurtownie i punkty gastronomiczne będą miały obowiązek pobierać nowe opłaty. Dotknie to praktycznie każdej restauracji, kawiarni czy innej placówki gastronomicznej, która oferuje kawę lub żywność na wynos. Nowymi przepisami zostały objęte jednorazowe kubki na napoje oraz pojemniki na żywność. Co istotne, dotyczą one opakowań zawierających chociażby śladowe ilości plastiku. W rezultacie nowymi opłatami będą objęte papierowe kubki i lunchboxy. Wynika to z faktu, że zdecydowana większość z nich zawiera plastikową powłokę ochronną, która chroni przed wodą i tłuszczem. 

Ile wyniesie nowa opłata?

Kwestię nowej opłaty reguluje rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 grudnia 2023 r. w sprawie stawek opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami. Zgodnie z § 1 wskazanego rozporządzenia, stawka opłaty za sztukę produktu jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będącego opakowaniem wynosi odpowiednio:

a) 0,20 zł – w przypadku kubków na napoje, w tym ich pokrywek i wieczek;

b) 0,25 zł – w przypadku pojemników na żywność, w tym pojemników takich jak pudełka, z pokrywką lub bez stosowanych w celu umieszczania w nich żywności, która jest:

– przeznaczona do bezpośredniego spożycia, na miejscu lub na wynos,
– zazwyczaj spożywana bezpośrednio z pojemnika,
– gotowa do spożycia bez dalszej obróbki, takiej jak przyrządzanie, gotowanie czy podgrzewanie, w tym pojemników na żywność typu fast food lub na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność.

Należy jednak zauważyć, że powyższa kwota to wyłącznie kwota opłaty. W ślad za opłatą należy spodziewać się dodatkowej pozycji na paragonie w postaci samego opakowania i związanych ze sprzedażą podatków.

Nowe obowiązki

Pobór opłaty za kubki i opakowania to nie wszystko. W związku z nową opłatą wiąże się szereg innych obowiązków. Wśród nich na szczególną uwagę zasługują następujące:

• Uzyskanie wpisu do BDO w nowej tabeli (nawet jeżeli sklep lub restauracja posiada już wpis do BDO i tak należy dokonać aktualizacji w rejestrze).
• Prowadzenie ewidencji nabytych i wydanych kubków i pojemników na żywność (odrębnie dla każdej placówki).
• Archiwizowanie ewidencji.
• Złożenie sprawozdania do 15 marca 2024 r. przez system BDO (pierwsze sprawozdanie dotyczy już 2023 r.).
• Konieczność odprowadzania pobranych opłat do właściwego urzędu marszałkowskiego.

Jak wynika z BDO, na dzień 12 grudnia 2023 r. wpis w nowym w dziale BDO uzyskało 6229 sklepów, hurtowni i punktów gastronomicznych objętych nowymi przepisami. Wciąż jednak wielu restauratorów nie jest świadomych swoich obowiązków.

Obowiązek zapewnienia alternatywnych opakowań

Nowe opłaty za kubki i opakowania to nie jedyna zmiana prawa. Od 1 lipca 2024 r. wszystkie punkty oferujące żywność na wynos będą musiały zapewnić dostępność opakowań alternatywnych do produktów jednorazowego użytku z plastiku. Obowiązek ten dotyczy zarówno kubków, jak również opakowań na żywność. Co ciekawe, za alternatywnie opakowania uznaje się opakowania „wielokrotnego użytku”. Nie ma przy tym znaczenia czy są wykonane z porcelany, szkła czy z tworzywa sztucznego. Stwarza to potencjał do rozwoju nieznacznych dotąd form pakowania żywności. 

Ryzyka prawne

Pojawienie się nowych opłat rodzi wiele wątpliwości prawnych. Z drugiej strony obowiązek ich pobierania wchodzi już od 1 stycznia. Te sklepy, hurtownie i restauracje, które nie dostosują się do nowych wymagań muszą liczyć się z dotkliwymi karami. Przykładowo, za niepobranie opłaty od kubków i pojemników na żywność grozi kara od 500 zł do 20 000 zł. Taką samą karą zagrożony jest brak ewidencji kubków i pojemników. Warto zatem już dziś rozpocząć prace nad wdrożeniem nowych opłat, póki jeszcze nie jest za późno.

O autorze:

Mikołaj Maśliński

Prawnik specjalizujący się w zakresie BDO, dyrektyw SUP i opłat za opakowania. Wspiera firmy nie mające własnego zaplecza prawnego w zakresie ochrony środowiska. Udziela przedsiębiorcom, w tym punktom gastronomicznym, profesjonalnej pomocy w prowadzeniu księgowości i sprawozdawczości środowiskowej.